خبرگزاری فارس: این روزها که فتنه، شعله کشیده است و از در و دیوار رگبار توهم از به ظاهر شاگردان امام که جام زهر را به ایشان هدیه دادند، می‌بارد، رسالت دانشجو جایگاه ویژه‌ای دارد، دانشجوی عصر حاضر کجاست. در چه وادی سیر می‌کند و چه تفاوتی با دانشجویان دوران انقلاب دارند؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی فارس، با عباس سلیمی‌نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ معاصر ایران درباره جایگاه امروز دانشجو و تفاوت دانشجویان این دوران با دوران انقلاب به گفت‌وگو پرداختیم، گفت‌وگویی که به تشریح زوایای اندیشه سیاسی دانشجویان امروز و دانشجویانی که 16 آذر و 13 آبان را آفریدند، می‌پردازد.

فارس: جایگاه دانشجویان امروز در ابعاد سیاسی را چگونه می‌بینید؟

سلیمی‌نمین: تعدادی از دانشجویان امروز نه اطلاعات سیاسی دارند نه به دنبال تجزیه و تحلیل هستند که این نقیصه چشمگیری است. با اتکا به شخصیت‌های مورد وثوق این مشکل تا حدی جبران می‌شود. اما این امر در ارتباط با قشر دانشجو خیلی مناسب نیست، توده‌های معمولی با این روش امورشان به پیش می‌رود اما قشر دانشجو باید خودشان اقدام کنند. کسانی که متکی به شخصیت‌های مورد وثوق در امور سیاسی پیش می‌روند مشعل فروزانی برای دیگران نیستند، کسی مشعل است که قدرت تجزیه و تحلیل داشته باشد. از دانشجو انتظار می‌رود در ارتباط با مسائل جاری جامعه بر مطالعات خود بیفزاید و به محقق مسائل سیاسی تبدیل شود.

فارس: در حال حاضر وظیفه دانشجویان چیست؟

سلیمی‌نمین: وظیفه قشر جوان تحصیلکرده ما که از سوابق سیاسی نخبگان جامعه چندان اطلاعی ندارند و بعضاً تحلیل عملکرد آنها را نمی‌دانند و نمی‌توانند وارد عمق قضایا شوند به نظر من این است که نسبت به افزایش بصیرت و شناخت سیاسی خود تلاش چشمگیری داشته باشند، در حال حاضر نیاز ضروری قشر جوان اشراف بر مسائلی است که در لایه‌های پنهان جامعه صورت می‌پذیرد.
در حال حاضر بسیاری از عزیزان در لایه‌های آشکار متوقف می‌شوند و قضاوت و جمع بندی آنها بر اساس نمادها و نمودهای ظاهری است. در حالی که بیشتر پدیده‌های سیاسی لایه‌های مختلفی دارند، اگر جوان ما امروز می‌خواهد بر پدیده‌های جامعه اشراف داشته باشد باید خود را به لایه‌های پنهان مسائل سیاسی بکشاند و این امر ممکن نیست مگر با مطالعه دقیق تاریخی و سیاسی.
جوانان باید توجه داشته باشند برای این‌که امروز بتوانیم عملکرد یک نخبه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم باید او را در مقاطع مختلف و در شرایط مختلف مورد توجه قرار دهیم، یعنی ویژگی‌های فردی و گرایش‌های وی را در عملکرد در مقاطع تأثیرگذار بررسی کنیم تا بتوانیم بفهمیم چرا یک نخبه امروز گرایش خاصی را اتخاذ کرده است، اگر مطالعات دقیق درباره عملکردهای وی داشته باشیم، می‌توانیم تحلیل درستی داشته باشیم. متأسفانه در حال حاضر دید سیاسی جوانان کشور عمق ندارد و جوانان نمی‌توانند تحلیل جامعی داشته باشند.
چیزی که امروز زیبنده دانشجو است این است که مسائل و اتفاقات روز را ارزیابی کند اما باید متفاوت از سایر اقشار جامعه عمل کند. اقشار جامعه به آنچه که ظاهر است توجه می‌کنند اما قشر تحصیلکرده در ظواهر نباید بمانند. در گذشته هم همین طور بوده، دانشجویان به شعارهای گروه‌های سیاسی توجه نمی‌کردند و هرگز مجذوب نمی‌شدند بلکه به کف قضیه می‌رفتند، در آن زمان نیز افرادی بودند که شعارهای زیبا می‌دادند اما زیبایی در کنه و عمق وجود نداشت.
امروز هم دانشجویان می‌توانند مشکلات را از طریق بصیرت سیاسی برطرف کنند. یعنی ایده‌ها و نظرات را پس از کسب اطلاعات سیاسی قبول کنند. قدرت درک مسائل را پیدا کنند و مسائل را در پیوند با یکدیگر مورد بررسی قرار دهند، با این تبیین‌ها دانشجویان قدرت استنباط سیاسی پیدا می‌کنند.

فارس: دانشجویان برای افزایش دید سیاسی خود باید چه کار کنند؟

سلیمی‌نمین: دانشجویان امروز باید به آنچه که دانشجویان در دوران نه چندان دور انقلاب انجام داده‌اند توجه کنند، آنچه می‌تواند انسان و جوان را مجرب کند استفاده از تجارب تاریخی است. جوانان دانشجو در سال‌های گذشته هر جا که تجربه مهم سیاسی می‌یافتند ولو در کشورهای دیگر بلافاصله در مورد آن مطالعه می‌کردند. مثلاً کودتایی در آمریکای لاتین رخ می‌داد. دانشجویان ایرانی بلافاصله ابعاد آن را مطالعه می‌کردند تا ببینند در آن کشور چه تحولات عظیم سیاسی رخ داده است و آن را مورد مطالعه قرار می‌دادند. اگر نهضتی در الجزایر رخ می‌داد قطعاً کتاب خاطرات بزرگان آن نهضت را دانشجویان ایرانی بررسی می‌کردند. این اطلاعات تجربیات بین‌المللی دانشجویان را افزایش می‌داد. همچنین دانشجویان به جریانات داخلی نیز توجه ویژه داشتند و جریانات و اتفاقات داخل کشور را مورد بررسی قرار می‌دادند. مواضع سیاسی، رفتار، کردار و شعار نخبگان سیاسی را مورد توجه قرار می‌دادند و با شعارهای آنها جمع‌بندی می‌کردند. این اقدامات سبب پختگی و تجربه دانشجویان می‌شد.
چیزی که باعث می‌شد جوانان و به خصوص دانشجویان به جریانات برتری یابند مطالعه دقیق مواضع سیاسی و مطالعه عملکرد افراد بود. این امر امروز دچار یک وقفه شده است یعنی جنبش دانشجویی امروز نه تنها اندوخته تجربه جهانی را ندارد بلکه از شناخت جریانات سیاسی داخلی هم اندوخته‌ای ندارد و این از اشراف دانشجویان در عرصه مواجهه با مسائل سیاسی می‌کاهد و به آنها اجازه نمی‌دهد به عمق مسائل وارد شوند.
می‌توان مجدد جنبش دانشجویی را در عرصه مسائل بین‌المللی و داخلی دارای کوله باری از تجربیات کرد. می‌توان برای دمیدن روحی تازه در کالبد جنبش دانشجویی تجربیات سایر دانشجویان را مورد مطالعه قرار داد. در جنبش دانشجویی سال 58 دانشجویان در برابر برخی مسائل سیاسی ایستادند، در قضایای تسخیر سفارت آمریکا نیز جنبش دانشجویی فعالیت چشمگیری داشت. دانشجویان باید توجه داشته باشند که جنبش دانشجویی در آن زمان چه اندوخته‌ای داشت که آنها را به آنجا رساند.

فارس: دانشجویان امروز چگونه می‌توانند از اندوخته‌های دانشجویان زمان انقلاب بهره‌مند شوند؟

سلیمی‌نمین: مجموعه متفکر و فهیم از تجربیات به عمل آمده اندوخته لازم را کسب می‌کنند و برای یک پدیده چند بار هزینه نمی‌دهند. اندوخته‌های دانشجویان زمان انقلاب باید احیا شوند، جنبش دانشجویی با پرداخت هزینه‌های زیادی اندوخته جمع کرده است. روی این تجربیات در حال حاضر غبار گرفته است.
دانشجویان باید بررسی کنند که چرا در سال 32 جوانان ما در برابر آمریکا ایستادند و در این مسیر قربانی دادند، دانشجویان باید این مسایل را مطالعه کند تا این مطالعات به دیدگاه آنها عمق بخشد.

فارس: به نظر شما دلیل عمیق نبودن دیدگاه‌های سیاسی برخی از دانشجویان در حال حاضر چیست؟

سلیمی‌نمین: عزم راسخی برای عمیق شدن جوان امروز وجود نداشته است. عوامل مختلفی در این زمینه دخالت داشتند. برخی جریانات سیاسی برای اینکه بتوانند حکومتداری سهل را پیش بگیرند مایل بودند نظارت به حداقل ممکن برسد یکی از نظارت‌های جدی و فعال، نظارت قشر جوان است. قشر جوان بی باک است، اصولی فکر می‌کند، عدالت طلب است و به سرعت در مواجهه با ناهنجاری‌ها از خود واکنش نشان می‌دهد.
بسیاری از مدیران در گذشته مایل به نظارت و پاسخگویی درباره عملکردشان نبودند، به همین دلیل ترفندهایی را در پیش گرفتند تا جنبش دانشجویی از اشراف و ماهیت دور شود و قدرت تجزیه و تحلیل نداشته باشد، از سوی دیگر پس از انقلاب تعدادی از احزاب سیاسی به قشر جوان به عنوان سیاهی لشکر نگاه کردند، در حال حاضر نیز تعدادی از احزاب جوانان را قشر تعیین کننده نمی‌خواهند، قشری می‌خواهند که مشکلشان را در آستانه انتخابات حل کند، آنها می‌خواهند جوانان سرباز پیاده‌ای برای آنها شوند و این مانع هویت مستقل قشر دانشجو شده است.
دانشجویان باید توجه داشته باشند که دارای فکر بودن الزاماً به معنی پیرو یک گروه سیاسی بودن نیست. گروه‌های سیاسی تلاش کردند و تا حدودی هم موفق شدند قشر دانشجوی طرفدار خود را تبدیل به یک تابع سیاسی کنند.
امروز بسیاری از تشنج‌هایی که وارد دانشگاه می‌شود مربوط به قشر دانشجو یا محیط دانشگاه نیست بلکه تعدادی از احزاب سیاسی این تشنج‌ها را به دانشگاه تزریق می‌کنند آنها این‌گونه می‌خواهند که از نیروی دانشجو به عنوان قدرت و بازوی خود استفاده کنند که نیروی جوان نباید اجازه چنین کاری را به آنها بدهد.
هر دانشجو می‌تواند فکر یک گروه را مناسب تشخیص دهد اما اگر می‌خواهد در مورد مسئله‌ای اقدام کند باید خودش فکر کند. امروز بعضی‌ها در محیط دانشگاه از افرادی دفاع می‌کنند در حالی که کمترین مطالعه در آثار و افعال وی ندارند. از فردی دفاع می‌کنند فقط چون یک حزب سیاسی می‌خواهد او را مطرح کند بدون این‌که بدانند او کیست؟ چه می گوید؟ چه می‌خواهد؟ چه پیوندهایی دارد و چه ارتباط هایی داشته و دارد؟
جوان اگر می‌خواهد گرایش داشته باشد، باید درباره احوالات و نظرات افراد مطالعه داشته باشد.
موج‌ها از خارج به دانشگاه تزریق می‌شوند در حالی که باید موج از داخل دانشگاه به خارج برود. در گذشته این طور بود. آنچه که در 13 آبان 58 رخ داد موجی بود که از دانشگاه برخواست و جامعه را تحت تأثیر قرار داد یا 16 آذر 32 موج دانشگاه بود. اما امروز موج از خارج وارد دانشگاه می‌شود و بحث‌های سیاسی عمیق صورت نمی‌گیرد. بسیاری از برخوردها سطحی است.
در محیط دانشگاه می‌توان مشکلات سیاسی جامعه را به صورت سیاسی مطرح کرد و برای برطرف کردن آن بحث‌های علمی جدی و دقیقی صورت بپذیرد این بحث‌ها را امروز در دانشگاه نداریم، متأسفانه بسیاری از بحث‌ها در دانشگاه‌ها سطحی هستند.
انتهای پیام/ش